In een tijd waarin de bescherming van minderjarigen een publieke kwestie is geworden, speelt de kwestie vanleeftijdscontrole bij het kopen van sigaretten nu ook in tabakswinkels. Het Ministerie van Volksgezondheid overweegt het gebruik van camera’s metkunstmatige intelligentie, die in staat zijn om de leeftijd van klanten in realtime te bepalen. Maar de CNIL, de bewaker van de gegevenscode, blijft voorzichtig. Dit rapport onthult de uitdagingen van een systeem op het kruispunt van de tabakscontrolegezondheidsveiligheid en burgerlijke vrijheden.
Waarom tabakswinkels uitrusten met slimme camera’s?
Tabakswinkels zijn onderworpen aan een strenge wet: de aankoop van tabaksproducten door jongeren onder de 18 is verboden. Handmatige controles volstaan echter niet meer. De parallelle markt, valse papieren, bedrog… uit een onderzoek blijkt dat 20 tot 30% van de sigarettenaankopen in Frankrijk door minderjarigen wordt gedaan. De komst van gezichtsherkenning en kunstmatige intelligentiesystemen belooft een betrouwbaardere detectie, zonder extra personeel of hogere boetes.
Veiligheid, gegevens, privacy: waar staat de CNIL?
De Franse autoriteit voor gegevensbescherming (CNIL ) heeft een gemengd rapport gepubliceerd. Ze erkent de voordelen van dit technologische proces, maar maakt zich zorgen over het buitensporige gebruik van persoonsgegevens.
Ze wijst erop dat deze camera’s niet zonder wettelijke controle kunnen worden gebruikt: hun werking moet transparant zijn, de opslag moet beperkt blijven tot wat strikt noodzakelijk is en alles moet in overeenstemming zijn met het wettelijke kader. Nationale rechtbanken kunnen een voorafgaand advies of toestemming eisen.
Tabakswinkels, burgemeesters, politie: wie beheert wat?
De installatie van deze camera’s op een openbare plaats, zoals een tabakswinkel, is een taak die wordt gedeeld door de bedrijven die de camera’s beheren, de politie en de gemeentelijke diensten. Elke burgemeester heeft de mogelijkheid om een advies of zelfs een decreet uit te brengen over het gebruik van camera’s.
Op lokaal niveau wordtde openbare ruimte bewaakt, maar dit type systeem zou coördinatie vereisen tussen de rechtbanken, het betrokken ministerie en de CNIL om de wettelijkheid te garanderen.
Technologie: hoe werkt het systeem eigenlijk?
De camera’s gebruiken high-definition sensoren in combinatie met een kunstmatig intelligentiesysteem dat het gezicht in realtime analyseert. Met behulp van gezichtsherkenning (voorhoofd, ogen, kin) schat het systeem de leeftijd bij benadering. Als de persoon jonger dan 18 blijkt te zijn, waarschuwt een bericht het personeel: “Aankoop verboden, gelieve ID te tonen”.
Totale aankopen worden anoniem gevolgd. Afbeeldingen noch persoonlijke informatie worden opgeslagen . Een subtiele evenwichtsoefening tussen veiligheid voor de gezondheid en respect voor het recht op privacy.
Wat zegt justitie en publiek recht?
In verschillende landen zijn experimenten uitgevoerd. In de Verenigde Staten hebben sommige rechtbanken gezichtsherkenning verboden, terwijl andere het onder voorwaarden toestaan. In Frankrijk eist de CNIL een strenge impactstudie, vooral met betrekking tot de betrouwbaarheid van het systeem.
Het ministerie zou deze systemen kunnen reguleren via een decreet, waarin de code wordt gespecificeerd die wordt gebruikt om de beelden te beheren, wie er toegang toe heeft en hoe lang ze worden bewaard.
Lees ook : Anti-suiker laser training bij Mylasertabac, lees meer …
Uitdagingen en vooruitzichten: naar een gereguleerde digitale toekomst?
De inzet van dergelijke camera’s roept drie belangrijke vragen op:
- Werkelijke effectiviteit: wat is het succespercentage bij het opsporen van minderjarigen?
- Publiek vertrouwen: accepteert hetpubliek dat het gefilmd wordt?
- Het wettelijke kader: gegevensbeheer moet transparant, proportioneel en veilig zijn.
Om deze uitdagingen het hoofd te bieden, moeten tabakswinkeliers, de CNIL, het ministerie en de rechtbanken samenwerken. Zonder deze vertrouwensrelatie bestaat het risico dat de technologische vooruitgang wordt geblokkeerd. De uitdaging is tweeledig: minderjarigen beschermen en de rechten van iedereen waarborgen.
Conclusie: een sociale kwestie
Het wijdverbreide gebruik van vergrootcamera’s in tabakswinkels stelt ons voor een echt Frans dilemma: tussen prioriteit geven aan de volksgezondheid, het moderniseren van de tabaksmarkt en het waarborgen van individuele vrijheden. Het kader bestaat al: wet, CNIL, rechtbanken, gemeentelijke diensten en politie. Het enige wat nog moet gebeuren is de balans vinden tussen veiligheid en respect voor de burger.
In een wereld waar digitale technologie steeds belangrijker wordt, zouden deze systemen wel eens de norm kunnen worden in de strijd tegen jeugdroken. Op voorwaarde dat iedereen meedoet: bedrijven, overheden en individuele burgers. De toekomst vanleeftijdsbeheersing ligt in verantwoorde, gecontroleerde kunstmatige intelligentie die bovenal door iedereen wordt geaccepteerd.
